คนทุกคนต้องประกอบอาชีพเพื่อการดำรงชีวิต  วัยรุ่นเป็นช่วงเวลาที่ควรเลือกแนวทางการศึกษาเพื่อนำไปสู่การประกอบอาชีพในอนาคต  บางคนอาจเริ่มแนวทางเพื่อการประกอบอาชีพแล้วเลือกศึกษาเพื่อเตรียมตัวประกอบอาชีพต่อไป  หรือการเลือกอาชีพเป็นเรื่องที่สำคัญและทำให้วัยรุ่นเกิดความสับสนได้  เนื่องจากในเรื่องนี้จะมีผู้ที่เกี่ยวข้องอยู่มาก  นับตั้งแต่บุคคลที่ใกล้ชิดที่สุด  และมีอิทธิพลต่อการเลือกอาชีพมากที่สุด  คือ  พ่อแม่  บุคคลอื่นๆ  ภายในครอบครัว  โรงเรียน  กลุ่มเพื่อน  เนื่องมาจากเด็กวัยรุ่นไทยยังอยู่ภายใต้ข้อจำกัดของระบบการศึกษา  สติปัญญา  ฐานะทางเศรษฐกิจของครอบครัว  ความนิยมของท้องถิ่น  โรงเรียนและสังคมส่วนร่วม  และวัยรุ่นเองก็ยังไม่ตระหนักชัดในความสนใจ  ความถนัด  ความต้องการ  และลักษณะบุคลิกภาพของตนเองอย่างแท้จริงในการตัดสินใจเลือกอาชีพวัยรุ่นจะต้องคำนึงถึง

                        1.  ความถนัดส่วนตัว

คนเราแต่ละคนมีความถนัดไม่เหมือนกัน  การได้ทำงานหรือประกอบอาชีพที่ตนถนัดโอกาสที่จะประสบความสำเร็จในการทำงานหรืออาชีพนั้นย่อมมีมาก  ตรงข้ามถ้าได้ทำงานที่ตนเองไม่ถนัด  นอกจากจะทำได้ไม่ดีเท่าที่ควรแล้วยังทำให้ขาดความสุขในการทำงานนั้น ๆ อีกด้วย  ความถนัดส่วนตัว  เป็นสิ่งที่วัยรุ่นจะต้องค้นพบในตนเอง  โดยจะต้องพิจารณาอย่างถ่องแท้  ไม่ใช้พิจารณาโดยผิวเผินจากความชอบ  ความสนใจเพียงอย่างเดียว  คนบางคนมีความชอบ  มีคามสนใจ  แต่อาจจะไม่ได้มีความถนัดก็เป็นได้  ความถนัดจึงเป็นความสามารถในการทำสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้ดีเป็นพิเศษ  เช่น  ความถนัดทางตัวเลข  ความถนัดในการพูด  การใช้ภาษา  ความถนัดในการแสดงถึงแม้ว่าการทำงานใด  ๆ  ย่อมต้องอาศัยการฝึกฝน  การมีความรู้เบื้องต้น  แต่ความถนัดก็ยังคงเป็นปัจจัยสำคัญต่อการทำงานให้ได้ดี

                        2.  ความสนใจ

ความชอบในอาชีพนั้น ๆ โดยความเป็นจริงแล้วในวัยรุ่นเรามักจะสนใจและชอบอาชีพที่เด่นและโก้  มากกว่าจะพิจารณาอาชีพต่าง ๆ ที่เรามีความสามารถหรือแนวโน้มที่จะถนัดในอาชีพนั้นความสนใจ  ความรักในการที่จะประกอบอาชีพนั้น ๆ ก็มีส่วนสำคัญอยู่บ้าง  แต่ถ้าสนใจแล้วไม่ถนัดเลยก็จะไม่สามารถทำให้อาชีพนั้นเจริญก้าวหน้า  เช่น วัยรุ่นหลายคนที่สนใจอาชีพที่เกี่ยวกับเครื่องยนต์กลไก  แต่กลับมีความถนัดในการพูด  การใช้ภาษา  ไม่ถนัดในด้านการใช้เครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ  ก็ไม่ควรเลือกอาชีพในด้านนี้  เพราะการทำในสิ่งที่ไม่มีความถนัดจะทำให้ประสบความสำเร็จได้ยาก

                        3.  การเลือกอาชีพตามความคาดหวังของพ่อแม่หรือผู้ปกครอง

เด็กวัยรุ่นส่วนใหญ่ต้องเลือกอาชีพตามที่พ่อแม่คาดหวังเพียงเพื่อให้พ่อแม่พอใจ  ซึ่งเป็นเรื่องที่วัยรุ่นจะต้องพิจารณาให้ดี  การเลือกอาชีพโดยตามใจพ่อแม่โดยไม่พิจารณาถึงความพอใจ  ความสนใจ  ความถนัด  และความสามารถของตนเอง  อาจทำให้ไม่ประสบความสำเร็จ  คำแนะนำของพ่อแม่นั้น  เต็มเปี่ยมด้วยความรัก  ความปรารถนาดี  ประกอบกับความรู้และประสบการณ์ชีวิต  ย่อมเป็นคำแนะนำที่ดี  มีประโยชน์ต่อเรา  แต่การตัดสินใจขั้นสุดท้าย  วัยรุ่นจะต้องมีแผนการเลือกอาชีพที่ตรงกับสภาพความเป็นจริงของตัวเองให้มากที่สุด  เท่าที่จะทำได้โดยจะต้อพิจารณาข้อมูลต่างๆ ให้รอบคอบ

                        4.  การเลือกอาชีพตามเพื่อน

ในช่วงวัยรุ่นเพื่อจะเป็นผู้มีอิทธิพลต่อชีวิตเรามากที่สุด  ดังนั้นจึงมีวัยรุ่นเป็นจำนวนมากที่ตัดสินใจเลือกเรียนเพ่อการประกอบอาชีพตามเพื่อนเพียงเพราะว่า  ต้องการเรียนหรืออยู่ร่วมกลุ่มเดียวกันเพื่อนที่ใกล้ชิด  เพื่อนอาจให้ข้อคิดเห็นต่าง ๆ ที่เป็นประโยชน์  แต่เราจำเป็นต้องพิจารณาจากข้อเท็จจริงที่เกี่ยวกับตนเองมากที่สุด

                        5.  โอกาสที่จะเข้าทำงาน

ในปัจจุบันในการเลือกเรียนอะไรก็ตาม  เราจะต้องคำนึงถึงโอกาสที่จะทำงานด้วย  เช่น  อาชีพครูในปัจจุบันจะมีการแข่งขันเพื่อสอบคัดเลือกเข้าทำงาน  โดยมีผู้สมัครจำนวนมากที่ตำแหน่งน้อย  โอกาสที่จะเข้าทำงานจึงยาก  ถ้าเราเลือกเรียนเพื่อประกอบอาชีพนี้ก็จะต้องมั่นใจตนเอง  ว่ามีระดับสติปัญญา  มีความสามารถสูงกว่าธรรมดา  เพื่อจะมีโอกาสที่จะได้มีงานทำ

                        6.  การเลือกอาชีพจำเป็นต้องคำนึงถึงปัญหาในด้านสุขภาพด้วย

คนที่สายตาสั้นไม่ควรเลือกอาชีพที่จะต้องใช้สายตามาก  หรือในการประกอบอาชีพบางอย่างไม่รับคนที่มีปัญหาในทางสายตา  เช่น  อาชีพ  แอร์โฮสเตส  คนที่มีปัญหาสุขภาพ  เช่น  โรคภูมิแพ้ฝุ่น  แพ้ผงละออง  ไม่ควรเลือกอาชีพที่ทำให้ต้องอยู่กับสิ่งที่จะทำให้เกิดแพ้  เช่น  อาชีพช่างตัดผม  เสริมสวย  ช่างก่อสร้าง  เป็นต้น

                        7.  สติปัญญาหรือความสามารถ

การเรียนวิชาชีพขั้นสูงจำเป็นต้องอาศัยสติปัญญา  ซึ่งอาจดูได้จากระดับคะแนนหรือผลการเรียนที่ผ่านมา  นอกจากนั้นการสอบได้คะแนนสูงๆ  ในวิชาใดก็พอจะชี้ให้เรารู้ได้ว่ามีแนวน้าที่จะเรียนได้ดี  มีความสามารถสูงในวิชานั้นซึ่งควรนำมาพิจารณาเพื่อการตัดสินใจด้วย

                        8.  ทุนทรัพย์ในการเตรียมตัวเพื่อการประกอบอาชีพนั้นๆ

ถ้าเราต้องการเป็นวิศวกร  เราต้องเรียนวิศวกรรมในระดับมหาวิทยาลัยซึ่งต้องใช้ทุนทรัพย์สูงมาก  ผู้ปกครองมีทุนเพียงพอได้หรือไม่  เราจะสามารถหาทุนได้จากแหล่งใด

9.  ข้อมูลรายละเอียดที่เกี่ยวกับอาชีพที่เลือก  โดยเฉพาะในเรื่องที่เกี่ยวกับลักษณะงาน  คุณสมบัติของผู้ประกอบอาชีพนั้น  แนวโน้มในอนาคต  รายได้หรือผลตอบแทน  ข้อจำกัดและความเสี่ยง  โอกาสก้าวหน้า  วัยรุ่นจะต้องรู้จักนำข้อมูลหลายๆ  ด้านมาเปรียบเทียบแล้วจึงตัดสินใจ  นอกจากนั้นวัยรุ่นควรพิจารณาความรู้สึกของตนเองให้ถ่องแท้  เนื่องจากในช่วงวัยรุ่นความสนใจและความต้องการอาจจะมีลักษณะที่หวือหวา  ไม่มีการไตร่ตรองโดยแท้จริง  การเลือกอาชีพนอกจากจะต้องพิจารณาสิ่งต่าง ๆ  ที่กล่าวมาแล้ว  เรายังพบว่าลักษณะการเลือกอาชีพของวัยรุ่นมักเลือกเพราะอิทธิพลจากสื่อมวลชน  และผู้ปกครอง  เพื่อนฝูงอีกด้วย